Wat is HRV en hartcoherentie?
HRV (in het kort)
Ons hartritme varieert voortdurend, met andere woorden de tijdsintervallen tussen hartslagen wisselen constant. Dit noemen we hartritme variabiliteit (HRV). De HRV geeft ons belangrijke informatie over onze veerkracht en vitaliteit maar ook over de momentane toestand van het lichaam. Analyse van de HRV laat zien dat het hart gevoelig is voor emotionele veranderingen.
Hartcoherentie (in het kort)
De mate van samenhang (harmonie) in de HRV wordt Hartcoherentie genoemd.
Na jarenlang veelbelovend onderzoek te hebben gedaan op het gebied van de HRV wilde het HeartMath Institute mensen feedback gaan geven op het patroon van hun hartritme. Liefst op een laagdrempelige manier en real time af te lezen op een apparaatje. Een eerste stap betrof het op een kwalitatieve manier meten van de hartritmevariabiliteit (HRV) en deze weer te geven in een waarde. Deze waarde hebben we hartcoherentie genoemd. HeartMath is de grondlegger van hartcoherentie.
Voor de professsionals
We kunnen de informatie uit onze HRV op verschillende manieren gebruiken:
HRV diagnostiek interpreteert de mate van verandering in tijdsintervallen tussen onze hartslagen. Dit reflecteert o.a. het vermogen van het hart en het autonome zenuwstelsel samen om de hartfrequentie aan te passen. Er zijn verschillende methoden om de HRV te bepalen, o.a. tijdsgebonden domein en frequentie gebonden domein.
Tijdsdomeinmetingen
Tijdsdomeinparameters kwantificeren de hoeveelheid afwijkingen in de interbeat intervallen (IBI´s) met behulp van statistische metingen. Hoewel ze het makkelijkst te berekenen zijn, bieden ze geen manier om de autonome dynamiek volledig te kwantificeren of de ritmische activiteit van de verschillende fysiologische systemen te bepalen. Omdat ze echter altijd op dezelfde manier worden berekend, zijn gegevens van verschillende onderzoeken wel vergelijkbaar, maar alleen als de registraties dezelfde tijdsduur hebben en de gegevens worden verzameld onder dezelfde omstandigheden.
Frequentiedomeinmetingen
Spectraal analyse wordt gebruikt om de HRV golfvorm op te splitsen in de ritmes waaruit deze is opgebouwd en die binnen verschillende frequentiegebieden opereren. Het belangrijkste voordeel van frequentiedomein analyse t.o.v. tijdsdomeinmetingen is dat het informatie biedt over zowel frequentie als amplitude van de specifieke ritmes in de HRV-golfvorm, en een manier voor het kwantificeren van de verschillende schommelingen.
In toenemende mate wordt duidelijk dat een hoge HRV een belangrijke marker is voor gezondheid en welbevinden, zie meta-analyse. Een eind 2015 verschenen onderzoek (PMID:26716816) laat zien dat een lage HRV (SDNN of RMSSD) voorspellend is voor de toekomstige ontwikkeling van metabool syndroom. Samenvattend zou je kunnen stellen dat:
- HRV een maat is voor het vermogen van het autonome zenuwstelsel en het hart samen om de hartfrequentie aan te passen
- HRV een is maat voor flexibiliteit en vitaliteit
- HRV een voorspeller is voor de kans op ziekte en dood
- HRV afneemt met de leeftijd
- onze HRV beïnvloed wordt door cafeïne, roken en medicatie
- we onze HRV optimaal kunnen houden door gezond te leven, te bewegen en onze stress goed te managen.
HRV analyse met de emWave® Pro Plus
De door HeartMath ontwikkelde emWave Pro Plus is een uitgebreide versie van de emWave Pro die naast coherentietraining nu ook de mogelijkheid biedt om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen. De metingen maken inzichtelijk of de HRV waarden binnen het normale bereik liggen, rekening houdend met leeftijd en geslacht. De HRV-metingen kunnen worden gebruikt voor onderzoeksdoeleinden of bijvoorbeeld voor het aantonen van het effect van verschillende interventies op het autonome zenuwstelsel én om veranderingen in de HRV over een bepaalde tijdsperiode te registreren. De 'goldstandard' voor HRV metingen is een 24-uursmeting maar onderzoek laat zien dat de 1-minuut meting een goede kortdurende assessment kan zijn in het kader van health screening van grotere aantallen mensen. Bij lage uitkomst kan dan alsnog voor de veel intensievere 24-uursmeting gekozen worden.
De twee metingen van de hartritmevariabiliteit zijn:
- De HRV-Challenge test: Een 1 minuut durende diepe-ademhalingstest met een leeftijds- en geslachtsafhankelijk referentiegebied voor verschillende HRV-parameters.
- De HRV-test: Een geavanceerde meting voor het bestuderen van de HRV die kan worden gebruikt voor meerdere doeleinden
De emWave® Pro Plus is verkrijgbaar in de webwinkel. Er is ook een upgrade verkrijgbaar voor bezitters van de emWave Pro.
Afsluitende opmerkingen rondom HRV diagnostiek
HRV is een veelbelovende voorspeller van mogelijke toekomstige gezondheidsproblemen. Echter: een lage HRV geeft een indicatie dat er mogelijk iets aan de hand is, maar niet wát er aan de hand is!
Een lage score moet dus in de context van andere gezondheidsparameters worden bekeken en is niet zwart-wit te interpreteren. Graag verwijzen we voor meer informatie naar het volgende gratis webinar over HRV-metingen.
In de september uitgave 2014 van de Frontiers of Psychology zijn twee artikelen verschenen over de laatste stand van onderzoek en wetenschap rondom de aansturing van het hart, hartritmevariabiliteit (HRV) en diagnosemethodieken. Een must voor iedereen die het naadje van de kous wil weten! Het gaat om A healthy heart is not a metronome en Cardiac Coherence, self-regulation, autonomic stability and psychosocial well-being.
Bij de HeartMath hartcoherentietraining staat het fenomeen hartcoherentie centraal. Als we gestrest zijn, gejaagd of een onprettig gevoel ervaren wordt onze HRV meer chaotisch en schokkend.
Bij rustig in- en uitademen en bij het voelen van een positieve gevoel zal onze HRV een meer harmonisch patroon laten zien. De reden daarvan is onder meer dat ademhaling en hartslag zich op elkaar gaan afstemmen (ook wel Respiratoire Sinusaritmie RSA genoemd).
De mate waarop dit gebeurt is bij iedereen anders maar dit fenomeen kan heel goed gebruikt worden om iemand inzicht te geven in zijn eigen fysiologie en hoe ademen en gevoelens daar effect op hebben. In onderstaande grafiek is te zien hoe ademhaling, HRV en bloeddruk zich op elkaar afstemmen als iemand een coherentieoefening doet.
De HeartMath® bio-feedbackapparatuur is speciaal ontwikkeld om de gebruiker direct en duidelijk inzicht te geven in zijn momentane toestand. Daarbij maakt de apparatuur gebruik van gepatenteerde algoritmes voor de analyse van de HRV. Het laat zien wanneer de gebruiker op een laag, medium of hoog coherentieniveau zit. De apparatuur omvat tevens interactieve spellen, vier spelniveaus, audio-feedback, een begrijpelijke handleiding en een terugkijkmogelijkheid. Elke sessie kan bewaard worden en acteraf terug gekeken.
In de HeartMath-hartcoherentietrainingen staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal. Door middel van biofeedback op hartritme ervaren de deelnemers hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. Ze oefenen met diverse interventietechnieken en leren hoe ze die in het dagelijks leven kunnen inzetten. De effecten zijn direct merkbaar, zichtbaar en meetbaar. Het gebruik van de HeartMath programma’s heeft in veel gevallen geleid tot verbetering van het immuunsysteem, lagere bloeddruk, minder stresshormoon en verbeterd welbevinden (zie onderzoeksresultaten).
Hulpverleners, trainers en coaches kunnen de HeartMath apparatuur aanbevelen als een veilig, effectief onderdeel van een stressmanagementprogramma, pijnbeheersingsoefeningen, een training in zelfregulering of bij andere vormen van emotiemanagement of een verandering van levensstijl waarbij minder spanning en meer coherentie wordt gevraagd.